Музей "Истоки" виртуальный музей "ГУО Лойкавская средняя школа"
Начинаем нашу обзорную экскурсию с раздела "Из истории края"
Деревня Лойко - маленький зеленый уголок моей Родины. Весной в цвету садов, осенью - с богатым урожаем фруктов.
А в деревне моей все источники целебные,
Все травы медовые, все цветы душистые
Холмы, поляны, леса, поля и луга
Здесь моя деревня Лойко
Край сердцу дорогой
Рачулачка белянки вьется среди лугов,
Здесь песенка закат приветствует грыников.
Населения - католики и православные по своему вероисповеданию. Язык белорусский, с примесью польских слов и местных диалектов.
Как свидетельствуют раскопки древних курганов и могильников, земли на левом берегу Немана еще до нашей эры были заселены племенами ятвягов. Наших предков привлекало река, полная рыбы, леса, где водилось множество различной дичи, птиц. Одним словом, в этих местах можно было прокормиться дарами природы-матушки.
Свое название деревня Лойко, скорее всего, получила от слова "тук" -авечы жир.
Старожилы вспоминают, что и до войны, и в послевоенный период основным занятием местного люда была овцеводство - торговля овчины, овечьим мясом и жиром. Деды и прадеды здешних крестьян в базарные дни переправлялись на пароме и лодке через Неман и торговали в Гродно всем, что давал овечье стадо: шерсть, кожи, мясом, жиром. До нашего времени живут в Лойко люди, которых называют Овчаров.
Деревня стала называться Лойко всего лет 150 тому назад. А раньше это поселение значилось в "Географическом словаре Польского Королевства" как Баля Велька. Возникла в 1812 году. А ученые Гродненского государственного университета объясняют название Баля (деревянная балка), как место на Немане для причаливания плотов и барж. И это соответствует действительности, так как паромная переправа существовало напротив деревни Лойко с давних времен. А вверх по течению Немана стоят еще две деревни, как обозначение причалов: Баля Костельна и Баля Сольная (именно около этого поселения разгружались баржи и корабли, груженые солью с копей Велички).
Назва вёскі Лойкі з'явілася ўсяго гадоў 150 таму назад. А раней гэтае пасяленне значылася ў “Геаграфічным слоўніку Польскага Каралеўства” як Баля Велька. Узнікла ў 1812 годзе. А навукоўцы Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта тлумачаць назву Баля (драўляная бэлька), як месца на Нёмане для прычальвання плытоў і баржаў. І гэта адпавядае сапраўднасці, бо паромная пераправа існавала насупраць вёскі Лойкі з даўніх часоў. А ўверх па цячэнні Нёмана стаяць яшчэ дзве вёскі, як абазначэнне прычалаў: Баля Касцельная і Баля Сольная (менавіта каля гэтага паселішча разгружаліся баржы і караблі, гружаныя соллю з капальняў Вялічкі). Па меркаваннях прафесараў Ігара Труса і Шведа, Баля – балоцістае месца (артыкул у газеце “Перспектыва”, “Мой родны кут”), з чым не могуць згадзіцца нашы краязнаўцы. Як кажуць старажылы, балот тут як раз і не было. Рэльеф мясцовасці гарысты, як кажуць, пагорак на пагорку. Вельмі складаныя ўмовы для апрацоўкі глебы. Як сведчаць літаратурныя крыніцы, яшчэ ў тым далёкім 17 стагоддзі, на гэтым месцы былі дробныя пасяленні рамеснікаў, асноўная частка была занята лесам.
Багатая наша мясцовасць на тапанімічныя назвы. Лысая Гара, Лісіныя норы, Пасачка, Даўгоўля, Могліцы, Папоўскае, Акуляры, Тапілы, і інш. (сабрана каля 140 тапонімаў).
І ні адна тапанімічная назва не ўзнікла выпадкова. Кожная звязана з той ці іншай падзеяй ці з’явай. Сам народ ніколі не называе свае мясціны словам, якое ў чымсьці не адпавядала б, а тым больш, не пярэчыла ісціне. У вёсцы гэтыя назвы так увайшлі ў жыццё людзей, што, узнікшы даўно, засталіся ў іх мове па сенняшні дзень. Людзі паклапаціліся, каб назваць кожны куточак, кожную сцяжынку сваёй мясцовасці. Жыхар вёскі Малышка Г.У. кажа: “Калі б людзі не прыдумалі назваў для сваіх мясцін, то не ведалі б, куды ісці, і што рабіць”. Вёска ў адрозненні ад горада не мае назваў вуліц.